مهمان عزیز

اول با یک مقدمه نسبتا طولانی شروع کنم. علیرغم نوشته های قبلی من در اینجا و اینجا، هنوز که هنوزه هم شاهد بحث های مختلف در مورد مزایا و معایب مهاجرت هستم، هم اینکه در کامنت ها و ایمیل هام، بیوگرافی و شرح حال از دوستانی رو دریافت می کنم که در کشاکش ذهنی رفتن یا موندن هستند. اولا بذارید برای بار چندم بگم، من نه مشاور مهاجرتی هستم، نه وکیل مهاجرتم، نه می تونم برای کسی تعیین تکلیف کنم و نوشته های من هم صرفا تجربیات و خاطرات شخص خودم هستند. من نمی تونم با خوندن ۵ جمله از زندگی کسی، براش نسخه بپیچم که مهاجرت بکن یا نکن! شرمنده دوستان هم میشم وقتی چنین درخواستهایی دریافت می کنم، به هیچ عنوان هم دوست ندارم با طناب من کسی توی چاه بره! من بابت مهاجرتم یکسال تحقیق کردم و بعد از اقدام، ۳ سال در مورد زندگی و جامعه کانادا مطلب خوندم، و تازه اومدم اینجا و دیدم اون موارد فقط ۲۰ درصد واقعیات این جامعه بود، تا خودم لمسش نمی کردم، امکان نداشت با تعاریف کس دیگه ای بتونم بفهمم جریان از چه قراره. این موارد، هم شامل خوبی های زندگی اینجا میشه و هم بدیهاش (باز هم تاکید می کنم از دید من).
داروی خاصی برای یکی از آشنایان در ایران مورد نیاز بود، کلی آدم توی تهران و شهرستان بسیج شدن تا بتونن آخرین بسته ۳۰ تایی یک قرص رو تهیه کنن، به قیمت ۴٫۵ میلیون تومان، برای آدمی با حقوق یک میلیون و خورده ای. همون دارو در کانادا، به راحتی و با قیمت ۲۸۰۰ دلار پیدا شد، برای درآمد متوسط ماهی ۳۰۰۰ دلار (که تازه می تونه با ارائه مدارک در زمان پر کردن فرم های مالیاتی، قسمت مهمی از این پول رو از دولت و از مالیاتی که باید پرداخت کنه، پس بگیره). این مزیت کانادا.
در ایران حال می کنی بری پیش بهترین متخصص (حالا حداقل ادعایی که خود این متخصصین می کنن و وارد بحثش نمیشم)، وقت میگیری و با کمی ادا اطوار منشی، یکی دو ماه بعد در اکثر موارد میتونی متخصص رو ببینی (البته با پرداخت هزینه های مربوطه). توی کانادا اگر نیاز به خدمات متخصص داشته باشی، باید اول دکتر خانواده ات رو مجاب کنی که من به این فرد نیاز دارم، بعد اون بگرده یکی رو که سرش شلوغ نباشه پیدا کنه، بعد اگر شانست یاری کرد، از اون باید وقت بگیری و خلاصه تا بتونی به بارگاه متخصص شرفیاب بشی، ۶ ماه طول داره! بعد از اونم حالا وایسا تا بهت نوبت برسه برای آزمایشات تخصصی و … این وسط ممکنه که وضعت وخیمتر بشه ولی باید صبر کنی! این عیب کانادا.
توی ایران هرکاری دلت بخواد می کنی و اصولا کارمند جماعت از بازاری و پولدارها بیشتر مالیات میده، این مزایای ایران برای اهلش.
توی ایران نیاز به یک کتاب یا منبع خاص داشته باشی تمام درها بروت بسته است و با کلی مکافات و رو انداختن به فک و فامیل خارج نشین و … باید نیازت رو مرتفع کنی، توی کانادا خیلی شیک میری کتابخونه و اگر احیانا، به احتمال زیر ۱ درصد منبعی که می خواهی در دسترس نباشه، درخواست میدی و کتابخونه برات می خره و می تونی مجانی به امانت بگیریش و به مقصودت برسی. این عیب ایران، بازم برای اهلش. کپی غیر قانونی و دانلود از روی اینترنت رو میذارم کنار.
چند روزه کبک برنامه اش برای جذب مهاجر رو بصورت آنلاین باز کرده، چند نفر هم از ایران التماس دعا داشتند که من براشون ثبت نام کنم. کلا فکر کنم یک کامپیوتر نفتی گذاشتن که قراره به میلیونها نفر خدمات و سرویس بده، اصلا و ابدا هم براشون مهم نیست که چقدر فشار و استرس و ناراحتی برای مردم دارن ایجاد می کنن، از داخل کانادا و با ۴ تا سرویس دهنده مختلف بارها و بارها امتحان کردم و یکبار بیشتر صفحه باز نشد. این از معایب کانادا و ارتباطات دولتیش.
این لیست تموم بشو نیست…
بعد از این مقدمه، برم سر اصل مطلب. علی رو که احتمالا می شناسید، از دوستان خیلی نزدیک من، مدیر مستقیم من در سالهایی که توی اینفوتک کار می کردم و رفیقم بیرون از شرکت، با هم اقدام کردیم برای مهاجرت (به همراه خیلی دیگه از بچه ها) و کارمون هم با فاصله کمی به نتیجه رسید و باز هم با فاصله کمی کانادایی شدیم (بهتره بگم کانادایی بعد از این). بعد از اتفاق ناگواری که برای مادر من افتاد، خیلی از دوستان خارج نشین من تکونی خوردند که ای بابا، چقدر راحت ممکنه آدم عزیزترین افراد خانواده اش رو از دست بده. این دلیل بعلاوه یک سری دلایل شخصی دیگه (که اگر خواننده همیشگی وبلاگ من باشید، بعضی هاشون رو از من هم شنیدید) باعث شد که علی در تاریخ ۵ سپتامبر ۲۰۱۵، یکسال و یک ماه بعد از ورودش به کانادا، تصمیم بگیره که به ایران برگرده. برای همیشه.
کار متهورانه ای بود. به جرات میگم خیلی دل و جرات میخواست، بسیاری آدم ها رو میشناسم که به دلایل مختلفی، از کانادا بدشون میاد. طرف متنفره از اینجا، ولی سعی می کنه انکارش کنه یا خودش رو گول بزنه که پاسپورت رو گرفتم بر می گردم و این حرفها. اما حاضر نمیشه راهی رو که اومده، برگرده. ولی علی کسی بود که این کار رو کرد، به این نتیجه رسید که باید برگرده و با کمال شجاعت این کار رو کرد، انقدر هم ثابت قدم بود که حرفهای من و توصیه های دیگران نتونست خللی در تصمیمش وارد کنه. برای اینکه درک بهتری از شرایط پیدا کنید، آدم باری به هر جهتی نبود که خوشی زیر دلش بزنه، بیکار هم نبود که بگیم از بیکاری و بی پولی تحت فشار بود، یک شغل خوب، خونه مناسب، و کلا شرایطی که به جرات میگم خیلی از تازه واردین یا مهاجرین شاید به این زودی ها خوابش رو هم نتونن ببینن (با خصوصیات و توانایی های علی البته، اصلا چیز عجیبی نبود).
علی برگشت به ایران. شبی که توی فرودگاه پیرسون ازش خداحافظی کردیم، همه دلمون گرفته بود. من خیلی پیگیرش نشدم که بپرسم: خب ایران چطوره؟ راضی هستی؟ پشیمون نیستی برگشتی؟ و از این قبیل سوالاتی که حریم شخصی یک نفر رو نقض می کنه. تا اینکه درست یک ماه بعد از رفتنش، یعنی ۵ اکتبر یک حال و احوال کوتاه روی وایبر با هم کردیم:
علی: ایران …
من: چیز جدیدی شده؟
علی: نه بابا، این مملکت …. هیچ وقت درست نمیشه.
من: رو به بدتر شدنه هر روز و هر لحظه اش
علی: دقیقا. احتمال خیلی زیاد بر میگردم.
اینجا من دهنم باز موند. به همین سرعت؟ ظرف یک ماه؟! تماس گرفتم. علی، که سرمایی بود (و هست) گفت برای دسامبر بلیط می خواد بگیره! حتی نمی خواست بذاره زمستون سپری بشه. خیلی ادامه ندادیم صحبت رو، و موکول کردیم به بعد.
تقریبا سه هفته قبل علی برگشت. دوباره اومد تورنتو، و دوباره من از تنهایی بیرون اومدم. دوباره شدیم همون آگوست ۲۰۱۴، اما این بار با تجربیاتی به مراتب بیشتر. و با اطمینان بیشتر به راهی که هردو انتخاب کرده بودیم. بخشی از دلایلش یقینا خصوصیه، اما دلایل عمومیش به اندازه کافی قوی هست که بتونه منطق آدم رو مجاب کنه برای ترک ایران. توی ایران، کار خوبی رو تونسته بود به سرعت پیدا کنه و حتی خودش سهامدار یک شرکت بشه. پیش خانواده اش هم بود، پیش دوستانی که دلتنگشون بود. اما موضوع این چیزها نبود. موضوع این بود که تجربه زندگی در یک دنیای دیگه رو پیدا کرده بود. همون روز اولی که رسید، از اگلینتون تا دندس و ایتن سنتر پیاده رفتیم و برگشتیم (۲۲۰۰۰ قدم، و تا سه روز هم پای چپم درد می کرد!). نزدیکهای روزدیل، به یک زوج که کالسکه بچه شون رو راه می بردن و از روبروی ما می اومدن، راه دادیم. خانم، با لبخند از ما تشکر کرد. علی گفت: این رفتار رو توی ایران می تونستی ببینی؟ لبخند مردم رو که میدید، آرامشی که در شهر بود، آزادی که مردم در همه چیزشون دارن، امکان اینکه هرکار معقولی دلت می خواد می تونی بکنی و کسی مزاحمت نمیشه، همه و همه براش یادآور این مساله بود که دوباره برگشته به یک جای متفاوت.
توی ایران، همه چیز شده پول. به هر قیمتی.
– اصلا مهم نیست که این قیمت، پدری باشه که برات پدری کرده، چون تو پول می خواهی باید از الان به فکر تنظیم وصیت نامه اش باشی.
– اهمیتی نداره که در شراکت، منکر تمام چیزهایی بشی که بابتش قول و قرار گذاشتی، چون الان زمانیه که مرد بودن به ریش گذاشتنه، نه وفای به عهد و پای حرف وایسادن.
– مردانی که مرد بودن، امثال منصور رشتی – که حرفش سند بود – دیگه تاریخ شده اند، یک تاریخ دور.
– الان مهم اینه که بتونی دیگری رو تحت فشار بذاری که خودشون سرمایه فکری و معنوی که آورده اند رو بذارن و برن، تا بیشتر از این مغبون نشن. چه اهمیتی برای تو داره؟! مهم اینه که هرچی مال اون بوده رو هم تصاحب کنی و منکر نقش اون آدم در موفقیت کاریت بشی، سر و جانم، فدای پول! رفاقت و قدردان زحمات دیگران بودن کیلویی چند؟!
– سرنوشت خیلی ها بخاطر طمعکاری تو عوض بشه، فدای سرت! پول رفیقت رو به هزار و یک بامبول و دبه در آوردن بخور و یک آب خنک هم روش، فدای سرت که دیگه نمی تونه هزینه ادامه تحصیل خواهرش رو بده. خودت رو وارسته و بی اعتنا به مال دنیا نشون بده، در هر نقطه شمال شهر تهران یک ملک بخر، و به ریش بیماران سرطانی بی بضاعتی که قرار بود از این پول سهمی داشته باشند بخند!
– مهم این نیست که مسئول فنی شرکتت، در سخت ترین روزهای زندگیش هم کار تو رو راه انداخته، مهم اینه که بتونی ۳۰۰ هزار تومن پول بیمه اش رو بالا بکشی!
– اگر بابت پول باشه، هیچ مشکلی نداره اگر به دروغ جان بچه ات رو هم قسم بخوری! حرمت قسم چیه اصلا!
– مهم نیست که چقدر یک آدم در شرکتت مفید بوده و برات خلق ارزش کرده، چون اون آدم درستکاره و با واردات قاچاق تو مخالفت می کنه، باید از مجموعه ات بره. چه اهمیتی داره که کالای قاچاق تو، مستقیما با جون آدمها بازی می کنه؟! پول رو بچسب!
– وقت بقیه مردم برای تو چه اهمیتی می تونه داشته باشه؟ مهم اینه که هر وقت کارت گیر کرد دم از رفاقت و دوستی بزنی، وعده و وعید بدی که با هم قراره همکاری کنیم، بعد خرت که از پل گذشت، بری و پشت سرت رو هم نگاه نکنی. وقتی میشه با حقه بازی از دانش و تجربه بقیه استفاده کرد، چرا بیام و از جیبم ضرر کنم؟
توی کانادا اصل بر اعتماد به دیگرانه، در ایران مجرمی مگر اینکه خلافش ثابت بشه! توی کانادا، اگر با اداره ای، مجموعه ای، تشکیلاتی سر و کار داشته باشی، تلاش بر اینه که باهت همکاری کنن. توی ایران، اولین چیزی که از همه می شنوی اینه که نمیشه!
اینها بخشی از درد دلهایی بود که با علی کردیم. و این لیست تمامی نداره…

توضیح
مواردی که در انتهای این متن اومده هیچ ارتباطی به علی نداره. ظاهرا برای بعضی از دوستان مشترکمون این سوء تفاهم به وجود اومده که منظور من شراکت علی بوده یا مشکلات علی توی ایران. شاید اشتباه از من بوده که این مسائل رو در پستی که مربوط به اون بوده ذکر کردم، اما واقعیت ماجرا اینه که موارد ذکر شده چیزهاییه که برای خود من رخ داده (در شراکت) و سایر موارد هم مربوط به بقیه افراد که هیچ ارتباطی هم به کار علی و ارتباطات حرفه ای اون نداشته.
اگر برای دوستان مشترک من و علی بابت این موضوع دلخوری پیش اومده عذرخواهی می کنم ولی طبیعیه که بچه های اینفوتک از هر گونه رفتاری از این قبیل مبرا باشند.