مختصری در مورد کار

من هنوز فرصت این رو نداشته ام که دنبال مسائل مربوط به کار باشم. درگیر پیدا کردن خونه بوده ام (می دونم قراربوده در این مورد هم بنویسم، منتظرهستم نهایی بشه و بعد مفصل درمورد بازار املاک اینجا خواهم نوشت) و هنوز کارهای خرده ریز زیاد دارم، بعد از پیدا کردن خونه باید برم خرید وسایل زندگی از قبیل ظرف و ظروف آشپزخونه و تخت و مبلمان و… بعدش باید برم گواهینامه رانندگی بگیرم و بعد از اون دیگه دنبال کار و مسائل مربوط به اون خواهم بود.

اما این مشغولیت ها باعث نشده که در مورد کار تحقیق نکنم. طبیعتا چیزهایی که می نویسم، شنیده هام از آدم های دور و برم است، و هنوز با اون کشف و شهود خودم فاصله داره. یعنی چیزی نیست که خودم کشف کرده باشم و بنابراین متکی به حرف های اطرافیانه، با توضیحی که در ادامه میدم متوجه میشید که چقدر این حرف ها قابل استناده و صحت داره.

هنوز یادم نرفته که در ایران، بسیاری آدم ها رو می دیدم که دائم سعی داشتند خودشون رو مهم جلوه بدن. بدور از هرگونه بی احترامی به دوستانی که دارم، این متاسفانه عادت بد خیلی از ما ایرانی هاست. یادم هست آشنایی داشتیم که توی یک شرکت کامپیوتری انباردار بود. دیگه یک انباردار چقدر می تونه شغل جدی داشته باشه، خودتون می دونید. اما با من که صحبت می کرد، طوری از کارش و محیط کاریش صحبت می کرد که فکر می کردی با یک دانشمند فیزیک کوانتوم در حال مباحثه علمی هستی! “یک نفر اومده که قراره کمک کنه به من توی کارهام، می دونی، من کارم خیلی سنگینه. این رو حالا باید آموزشش بدم، چون کار من رو بلد نیست، باید یادش بدم. بعدم کار من سخته، توی یاد گرفتن مشکل داره…” فقط دلم می خواست دراون لحظات بهش بگم: بخواب بابا!

البته اینجا آش به این شوری که گفتم نیست. اما کماکان، آدمهای زیادی رو دیده ام که رفتارهاشون عجیبه:

• خیلی راه سختی در پیش داری
• کانادا با ایران خیلی فرق می کنه
• ایران رو کلا فراموش کن، اینجا کاناداست
• باید سعی کنی خیلی زود بری سر یک کاری، چون بزودی پولت ته می کشه و بدبخت میشی
• و …

خیلی اوقات، من دلم نمی خواد کسی برای من دلش بسوزه! چون حرف هایی که می شنوم مزخرفه. بله، من هم می دونم کانادا با ایران خیلی فرق داره، کار کردن هم سخته و … اما ببخشید، من توی ایران هم ننشسته بودم که بادم بزنن! یادمه یکبار با مهدیار صحبت می کردیم، می گفتیم ما اصلا مرض این رو داریم که خودمون برای خودمون کار می تراشیم! افرادی که من در این محیط دیدم، بنظرم خیلیهاشون توی ایران با ولنگاری و باری به هرجهت سر کار می رفتن، و الان اومدن اینجا، دیگه هم کسی نیست که “محض رضای خدا” و “خدا رو خوش نمیاد از نون خوردن کسی روبیندازیم” باهشون برخورد کنه! ازشون کارمی خوان و طبیعیه که بهشون فشار بیاد. حالا سعی دارن این رو توی کله تو فرو کنن که نه، تو هم دهنت سرویسه! نه قربون شکلت برم، این پیرزن از تاکسی خالی دیگه نمی ترسه!!! من روی مهاجرتم، یکسال مطالعه کردم. از روز اولی هم که اقدام کردم، زندگی ام رو وقف این ماجراکردم، یعنی همواره نصف زندگی من در ایران به تحقیق در مورد کانادا گذشت. بقول بهروز، تا رسیدم اینجا آدرس نزدیک ترین شعبه RBC رو گرفتم! بهروز میگه این رو که گفتی، فهمیدم خیلی دقیق می دونی چیکارمی خوای بکنی (همین بهروز یک استثنا در میون آدمهائیه که اون بالا گفتم).

اینجا در مورد کار IT، اینطوریه که هر سازمان و هر شرکتی، برای خودش یک بخش جداگانه داره. این بخش جداگانه، همه کارهای IT اون شرکت رو انجام میده، از نوشتن برنامه گرفته، تا نصب و راه اندازی شبکه و نگهداری سرورها و … این مساله در مورد بانک ها – مشابه اون چیزی که توی ایران داشتیم – منطقی به نظر می رسه اما جالبه که بدونید مثلا شرکتی که در زمینه تولید فرش ماشینی کار می کنه هم همین روال کاری رو داره. برحسب سایز شرکت، این بخش IT بزرگ یا کوچیک می تونه باشه، مثلا یکی از دوستان خوبم اینجا توی همون شرکت تولید فرش ماشینی کار می کنه و بخش کامپیوترشون ۲ نفرنیرو داره. اما مثلا بانک RBC بخش IT مسلما بزرگتری داره. قسمتی از کار رو هم اگر شرکت بزرگ باشه، ممکنه برونسپاری (out source) کنه. اما مثلا یک بنده خدای دیگه رو ملاقات کردم، که آچار فرانسه یک شرکت صنایع فولاده. هم برنامه می نویسه، هم سرور نگهداری می کنه، هم شبکه و هم به قول خودش، ۷ ساعت از ۸ ساعت کارش رو وبلاگ و اخبار فارسی می خونه!

تقریبا توی این مدت، فقط یک نفر رو دیدم که توی شرکت IT based کارمی کرد. یعنی به اون مفهومی که مثلا ما در مورد شرکت اینفوتک داشتیم، تا الان یک نفر رو دیدم که توی شرکتی با این نحوه عملکرد کار می کنه. بقیه همه جزء تیم IT همون مجموعه خودشون بودن که ممکنه بزرگ یا کوچیک باشه.

نکته جالبتر اینکه، بر خلاف اون چیزی که شنیدم توی خارج از ایران امنیت شغلی نیست، دریافت های من عکس این موضوع رو نشون میده. تمام کسانی که دیده ام، بلااستثنا همگی در یک شغل بوده اند. دوستی از سال ۲۰۰۲ در یک شرکت مشغول بوده. اون یکی ۱۴ ساله توی RBC هست. یکی دیگه ۱۰-۱۲ ساله توی همون شرکت صنایع فولاد کارمی کنه. این همه سابقه کاری توی یک شرکت، اگر معناش امنیت نیست، من دیگه نمی دونم چیه! و نکته جالب اینه که آدمها خیلی بلند پرواز نیستند. اصلا دنبال این نیستند که مثلا شانسشون رو دریک محیط کاری جدید امتحان کنن. شاید بدلیل ترس از این موضوع که نکنه همینی که داریم رو هم از دست بدیم، خب غالبشون متاهل و دارای خانواده هستند.

اما

ما که در اینفوتک بودیم. آدمهایی مثل یوسف و مهدیار که الان شکر خدا خیلی هم موفق هستند، آدمهایی مثل من که بلند پرواز هستند، آدمهایی مثل علی که خیلی به خودشون مطمئن هستند (نه همینطوری تخمی تخیلی، بر مبنای یک سری حقایق)، آدمهایی مثل سیامک که با موضوع همیشه منطقی برخورد می کنه (فقط بنظر من شاید بد نباشه یک وقت هایی انعطاف از خودش در کار نشون بده)، آدمی مثل بهروز که از روز اول خیلی مثبت به مقوله مهاجرت من و بقیه نگاه می کرد و نسبت به کاری که داره دیدگاه مثبتی داره و اصلا از این محیط بد نمیگه و منفی بهش نگاه نمی کنه…

ما ها با بقیه فرق می کنیم. شاید بدلیل اینکه سالها در محیطی کار کرده ایم که علیرغم انتقاداتی که بهش داریم، خیلی به محیط خارج از کشور شباهت داره. هنوز هم با یوسف و مهدیار که حرف می زنی، می بینی در مقایسه با خیلی آدم های خارج از ایران، مثل میخ تیزهستند. زندگی در خارج از ایران، کندشون نکرده. هنوز دنبال تغییر توی زندگی هستند، یوسف هنوز دنبال یک شرکت بهتر از جایی که توش داره کار میکنه، می گرده. مهدیار میگه ویزای کانادا بیاد فوری استرالیا رو ول می کنم و میام کانادا. این حرف های دو تا آدمیه که شغل خیلی خوبی دارن، موقعیت کاری خیلی خوبی دارن و باز دنبال بهبود وضعیتشون هستن.

 

این آدمها رو نباید با کسانی مقایسه کرد، که همون عادتهای ایرانشون همراهشونه. کسانی که می گفتند فقط من درست میگم، و علیرغم ژست های روشنفکرانه، در باورهای خودشون اسیر و زندانی بودن. هنوز هم اینجا همین طوری هستند، عزیز من شما۱۴ ساله فقط توی یک محیط کاری بودی. گیریم که صد تا کار مختلف هم توی اون محیط کاری کردی، اما تا بحال حتی فکر این رو هم نکردی که محل کارت رو عوض کنی، چون بنظرت جایی که هستی بهترین جای دنیاست! تو که حالش رو نداشتی یا تخمش رو نداشتی که در روتین زندگی ات تغییری بدی و نهایت ماجراجوئیت، گذروندن تعطیلات توی آمریکا بوده. چرا و چطور به خودت اجازه میدی که فلسفه زندگی خودت رو به عنوان وحی منزل تحویل بقیه، اونهم کسانی که تازه وارد هستند بدی و براشون استرس ایجاد کنی؟! من که امیرحسین روشناس هستم و دور ازجونتون، هیچ کس رو جز خودم آدم حساب نمی کنم، اما بقیه ممکنه با این حرف های شما توی دلشون خالی بشه، نگران بشن و زندگیشون به هم بریزه! نمی گم خوش خیال باشید ها، اما ترسیدن بی مورد هم بدتر از بی خیالیه! یادمه توی بازار ضرب المثلی بودکه می گفت: اونی که نترسید برد، اونی که ترسید مرد!

مطمئنم هرکدوم از کسانی که اینجا دیدم، اگر شغل و درآمد یوسف و مهدیار رو داشتن دیگه سر از پا نمی شناختن! نصف این دو تا هم نیستند، بعد دائم توصیه های حکیمانه هم بهت می کنن! از سر دلسوزیه ها، می دونم. اما با تقدیم احترام و تشکر فراوان، اصلا دلم نمی خواد کسی دلش برای من بسوزه! این عقل شما برای خودتون هم از نظر من درست کار نکرده، من اگر قرار بود به حرف کسی گوش کنم یا به عقل دیگران تکیه کنم، در زندگیم هیچی نشده بودم. اتفاقا هر پیشرفتی در زندگی داشتم، از سر همین گردنکشی ها و لجبازی ها با تفکرات عامه مردم بوده.

دائما اینجا این رو شنیدم: “شما باید زودتر یک کاری پیدا بکنی، ترجیحا مرتبط با زمینه تخصصیت، تا مجبور نباشی که از جیب هزینه کنی چون اینجا خیلی پول درآوردن سخته”. این رو مقایسه کنید با حرف اینفوتکی ها، که “تا رسیدی فوری نرو دنبال کارپیدا کردن، چون هنوز محیط رو نمی شناسی و بنابراین موقعیت های کاری خوبی رو از دست خواهی داد، فقط بخاطر اینکه عجله کردی”. حالا ببینیم گوینده این حرف ها کی هست: اولی رو کارمندان ساده در بخش IT شرکت های کوچیک و بزرگ کانادا توصیه می کنن و دومی رو مدیران دو تا شرکت خفن در استرالیا! فکر کنم معلوم باشه باید به حرف کی گوش کرد!

البته، این رو هم اضافه کنم که در تفکرات بچه های اینفوتک، منصور رشتی نقش بسزایی داشته و داره. این آدم با شرکتی که درست کرده و با روشی که شرکتش رو اداره می کنه، باعث ترقی فکر خیلی آدم ها شده. نمی گم همه آدمها، چون واقعا همه از این آدم الگو نگرفتن. ولی اونهایی که زرنگ بودن، تاثیر مثبت این مرد بزرگ رو در زندگیشون دیدن. هنوز هم میگم، منصور رشتی هم مثل همه آدمها خالی از ایراد نیست و یقینا تک تک ما بهش انتقاداتی داریم. اما ذات منصور رشتی، یک شخصیت بزرگه. و این شخصیت بزرگ در کسانی که توسط این آدم تربیت شدن، تاثیر عمیقی گذاشته.