سرمایه گذاری خرد در کانادا

توی ایران از هر کسی بپرسی با پولم چکار کنم؟ گزینه هایی از قبیل دلار بخر، سکه بخر، ملک بخر رو می شنوید. تقریبا هم این سه تا گزینه پای ثابت همه توصیه هاست و بندرت پیدا میشن آدمهایی که پیشنهادات دیگری داشته باشند. من هم کمابیش با این موارد موافق هستم و متاسفانه بورس در ایران جزو گزینه هاییه که اصلا و ابدا به کسی توصیه نمی کنم. چرا که بیشتر از اون که جانب منفعتش پررنگ باشه، احتمال این هست که سرمایه گذاریتون رو کلا بر باد بده. خیلی از دوستان و اطرافیانم رو می شناسم که در بوس سرمایه گذاری کردن و بعد از مدتی – که حتی در مواردی منتفع هم شده اند – اما در انتها با ضررهای خیلی بزرگی مجبور شدن که قید این سرمایه گذاری رو بزنن و اگر چیزی مونده باشه، از سوختن بیشترش جلوگیری کنن.
حالا وقتی میاییم کانادا، دیگه از سکه امامی و نیم بهار و ربع بهار و اینها خبری نیست. خرید ملک (که در ایران هم برای خیلی از ما دور از دسترس بود) متاسفانه با اوضاع بالا رفتن سرسام آور قیمت ملک در جایی مثل تورنتو باز هم از دسترس ما خارجه – حداقل در سال های اولیه ورودمون به کانادا و تا قبل از فراهم کردن پول مناسب برای پیش پرداخت خونه و استفاده از وام بانکی.
پس چکار کنیم؟ بانک ها هم که خیلی لطف کنن، میان و به سپرده ات در بهترین حالت یک درصد سود میدن و الان هم که اعداد خیلی پایین تر از این حرفهاست. تازه، به همون دوزار سودی که میدن، مالیات هم تعلق می گیره و بانک براتون یک نامه هر سال صادر می کنه که انقدر من بهت سود پرداخت کردم، جزو درآمدهات اظهارش کن و مالیاتش رو هم به دولت بده! در کنار این مساله، کانادا یک قدرت اقتصادی مهمه و شرایط اقتصادیش تقریبا با ثبات، دلار کانادا هم جزو ارزهای معتبر و قدرتمند دنیاست و از همه مهمتر اینکه، الان دیگه گزینه های سرمایه گذاری بین المللی هم پیش روی شماست. در ساده ترین شکلش، امکان دسترسی به بورس های همسایه جنوبی یعنی ایالات متحده به راحتی فراهمه و اگر کمی اهل بورس و سرمایه گذاری باشید، گزینه سرمایه گذاری در وال استریت و بورس داوجونز و شیکاگو و نزدک، حتی فکر کردن بهش احساس باکلاسی رو به آدم تزریق می کنه!
اما باید حواستون خیلی جمع باشه! این بورسها و عناوین پر طمطراق و اسامی دهن پرکن و معروف، خیلی بی رحم تر از اونی که فکرش رو بکنید هستند و اینجا هم به چشم بر هم زدنی، حاصل خون دل خوردن و قطره قطره جمع کردنتون رو میزنن توی رگ، یک پیچر آب جو هم روش! معمولا اینجا کسی بعد از منفعت مالی یک لیوان آب نمی خوره!
خب پس اینم نشد. تکلیف چیه؟
از اونجایی که این جامعه بر مبنای اصولی چیده شده، به این معنی که اگر مهندس کامپیوتر باشی کسی ازت انتظار نداره در زمینه تولید سوخت هسته ای اظهار نظر کنی یا برای درد بین دو تا کتف نسخه پزشکی بپیچی، اومدن و برای افرادی که دانش اقتصادی بالایی ندارن و قرار هم نیست داشته باشن، امکاناتی رو فراهم کرده ان که بتونن با ریسک کمتر و معقولتری به حفظ سرمایه شون بپردازن و در کنار این فعالیت اقتصادی، اگر دوست داشته باشن دانششون رو هم بالا ببرن.
در پست های قبلی به دو تا گزینه RRSP و TFSA اشاره کردم. این دوتا حساب در کنار مصارف بازنشستگی و معاف از مالیاتی که دارند، این امکان رو به شما میدن که در زمینه های مختلف سرمایه گذاری هم بهشون توجه کنید. به بیان دیگه، تنها راه داشتن حساب TFSA و RRSP، بانکها نیستند. اتفاقا از این منظر، بانکها بدترین گزینه برای این حساب ها هستند، چون هزینه ای که از شما دریافت می کنن خیلی بالاست و میزان سود پرداختی خیلی کم. بذارید مثال بزنم. شما می تونید مثلا در بانک RBC یک حساب TFSA داشته باشید. اگر این حساب جزو مواردی باشه که سود تضمین شده ای دارند، مبلغ این سود بسیار بسیار جزئی و در حد نزدیک به صفره، چه برسه به اینکه توانایی حفظ ارزش پول شما در مقابل تورم رو داشته باشه. اگر بخواهید از حالت تضمین شده فاصله بگیرید، اولا باید ریسکش رو قبول کنید و در ثانی هزینه ای که بانک از شما می گیره برای مدیریت پول شما، مبلغ بالاتری به نسبت بقیه گزینه هاست.
گزینه های دیگه چیه؟ در کانادا هم مثل ایران، شما امکان این رو دارید که اوراق مشارکت در پروژه های مختلف دولت رو خریداری کنید. به این اوراق، Bond گفته میشه و معمولا سودشون از طرف دولت تضمین شده است. علاوه بر اوراق دولت کانادا، سایر کشورها هم اوراق مشارکتشون رو در کانادا عرضه می کنن، حتی یک سری تبلیغ توی ایستگاه اتوبوس دیده بودم که اوراق مشارکت دولت رژیم صهیونیستی رو تبلیغ می کرد!
یک امکان دیگه، GIC یا Guaranteed Investment Certificate است که از طرف بانک ها و موسسات مالی عرضه میشه. باز هم همونطوری که از اسمش بر میاد، پرداخت سود و اصل سرمایه گذاری در سررسیدهای مربوطه ضمانت شده است.
برای یک آدم محافظه کار، این دو گزینه بهترین آپشن ها هستند، چون ترس از دست دادن اصل سرمایه رو ندارید و از طرفی سودش هم تضمین شده است. مشکل بزرگ این روش، اینه که مبلغ اون سود اینجا هم خیلی جزئیه. از سود بانکی که بانک بهتون پرداخت می کنه بیشتره ولی باز هم چنگی بدل نمی زنه.
راه حل سوم، اینه که کمی ریسک رو بپذیرید. یادمه توی بازار فرش که کار می کردم، میگفتن کسی که از ریسک بترسه، نه سود می کنه و نه ضرر. این حرف در گذشته شاید درست بود اما در شرایط عصر حاضر صحیح نیست، کسی که ریسک نکنه قطعا ضرر می کنه! ریسک حساب شده و با مدیریت، خیلی هم خوب و بجاست و میتونه منافع خوبی رو هم به همراه داشته باشه. ذکر یک نکته رو لازم می دونم و اون اینکه این منافع خوب با اون چیزی که در ایران شاهدش بودیم خیلی متفاوته، یعنی اینطوری نیست که در یک زمینه ای سرمایه گذاری کنید و یکسال بعد پولتون ۷ برابر بشه! اینجا نوسان سرمایه و پول زیر ده درصده و خود همین مساله است که باعث ثبات اقتصادی میشه، در ایران اون اندازه که نوسان نرخ ارز به اقتصاد و بازرگانی لطمه می زد، بالا رفتن قیمت دلار نمی زد!
ریسک مدیریت شده چطوره؟ شما می تونید در پورتفولیو یا سبد سهام بانک ها مشارکت کنید و از اون صندوق های سرمایه گذاری خرید کنید. این مساله همونطوری که اشاره کردم کمی ریسک برای شما به همراه داره اما در دراز مدت با توجه به اینکه معمولا این صندوق ها رو آدم های خبره و کار بلد اداره می کنند، براتون سود معقولی رو به همراه داره. اما هیچ چیزی مجانی نیست! در ازای خدمات این افراد خبره، شما ملزم به پرداخت هزینه هستید که معمولا بر مبنای درصدی از سرمایه گذاری شما محاسبه میشه. مثلا پرتفوی بانک مونترال (BMO Nesbitt Burns) یک درصد میزان پولی که سرمایه گذاری می کنید رو به عنوان کارمزد برداشت می کنه. مثلا اگر ۱۰۰ دلار پول سرمایه گذاری کنید، سالی یک درصد یعنی یک دلار از پول شما رو به عنوان حق العمل خودش برداشت می کنه. نکته مهم اینه که ممکنه سرمایه گذاری شما در طول سال دچار زیان شده باشه، اما صندوق یک درصد خودش رو برداشت می کنه و کاری به این نداره که شما سود کرده اید یا نه! معمولا همه بانکها از این قبیل موارد دارند، بغیر از BMO شما می تونید از خدمات واتر هاوس TD یا RBC dominion یا بقیه بانکها استفاده کنید.
در کنار بانکها، یک گزینه دیگه در چند سال اخیر پدیدار شده به اسم Robo adviser wealth management. ساده اش این میشه که در کنار مدیریت تیم کوچکتری از افراد خبره در زمینه سرمایه گذاری اقتصادی (که بانک ها هم از همون آدمها استفاده می کنند اما تیم هاشون بزرگتر و در نتیجه هزینه هاشون بالاتره)، از روشهای نرم افزاری برای مدیریت سبد سهام استفاده می کنند. شرکت هایی که این قبیل خدمات رو ارائه میدن، به اندازه بانک ها بزرگ و معروف نیستند و سرمایه هاشون هم در اون اندازه بزرگ نیست. اما در مقابل، بدلیل کمتر بودن بروکراسی خیلی چابک تر هستند و در عین حال بدلیل کوچیک بودن کل برنامه، هزینه هاشون معقولتره. مثلا اگر BMO یک درصد شما رو برای مدیریت وجوهتون شارژ می کنه، شرکت Wealthsimple نیم درصد بابت هزینه ها دریافت می کنه. گزینه جالب تر این شرکت ها، اینه که معمولا یک میزان اولیه از پول شما رو مجانی مدیریت می کنن، مثلا Wealthsimple پنج هزار دلار اولیه رو براتون مجانی مدیریت می کنه. گزینه باز هم جالب تر اینه که شما می تونید میزان ریسکتون رو خودتون مدیریت کنید و بهش بگید من  ریسک پایین یا متوسط یا بالا می خوام. با رسم نمودار خیلی هم راحت مطلب رو براتون توضیح میده:

سرمایه گذاری محافظه کارانه – ریسک پایین

سرمایه گذاری متعادل – ریسک متوسط

سرمایه گذاری با احتمال رشد بالا – ریسک بالا

تمام تصاویر فوق از برنامه رسم نمودار سایت Wealthsimple تهیه شده اند.
همونطوری که می بینید، ترکیب سرمایه گذاری و پخش پول ها در ریسک های مختلف، متفاوته و هر اندازه ریسک بالاتر میره، احتمال افزایش سود (و زیان) هم بالاتر میره. منتها در دراز مدت وقتی که نگاه می کنید، سرمایه گذاری ها همیشه خوب هستند.
توجه کنید که می تونید هم حساب TFSA، هم بازنشستگی خودتون رو در این صندوق ها داشته باشید و از سود معاف از مالیاتش استفاده کنید.
نکته نهایی اینکه، قبل از سرمایه گذاری در صندوق ها یا حتی بانک، همیشه یک emergency fund یا ذخیره احتیاطی برای خودتون کنار بذارید. این ذخیره احتیاطی باید به اندازه ای باشه که اگر مدتی بیکار بودید، تمام هزینه های جاری زندگیتون رو پوشش بده. مقدارش هم حداقل برای ۳ ماه باید باشه، اما بهتره ۶ ماه رو بتونه پوشش بده.

این آخرین پست وبلاگ در سال ۱۳۹۵ بود. سال ۱۳۹۵ – که سال میمون بود – مثل میمون بازی زیاد داشت. پر از خوبی و پر از دردسرهای ریز و درشت بود. اما برای من به علت پیدا کردن شریک زندگیم قطعا سالی به یاد ماندنی بود. برای همه خوانندگان عزیز آرزوی سال بسیار خوب و پرباری رو دارم. مطمئن هم هستم اینطور خواهد بود، سال ۱۳۹۶ سال خروس است و سال ۱۳۸۴ – که جزو بهترین سال های زندگیم بود – هم سال خروس بود. به امید دیدار در سال جدید.

گشت گرداگرد مهر تابناک، ایران زمین
روز نو آمد و شد شادی برون زندر کمین
ای تو یزدان، ای تو گرداننده مهر و سپهر
برترینش کن برایم این زمان و این زمین