رایانش ابری به زبان ساده

از تیتر و عنوان نترسید! موضوع یک بحث کامپیوتریه ولی مطالعه اش خالی از لطف نیست. حوصله کنید و بخونید، قول میدم بصورت عمومی یک چیزهایی به دانشتون اضافه کنه.
از یک مهندس کامپیوتر بعیده فقط در مورد آب و هوای کانادا و باربیکیو و این چیزها بنویسه! وظیفه حرفه ایش ایجاب می کنه در زمینه انتقال دانش هم یک قدمهایی برداره و چه موضوعی مناسب تر از رایانش ابری (یا بقول اجنبی ها، Cloud computing) که خیلی بازارش هم داغه و روز بروز بیشتر هم در موردش میشنویم.

چی هست حالا این کلاود؟

یک روزگار نه چندان دوری بود که هر چیزی رو می خواستید باید نرم افزارش رو تهیه می کردید (مثلا دوران دبیرستان ما، مغازه ارس در انتهای یک پاساژ تاریک خیابون انقلاب و بعدها با راه افتادن بازار رضا، فروشگاه تکنو ۲۰۰۰) و روی کامپیوترتون نصب می کردید و یا علی. آپدیت و پچ و این حرفها هم تعطیل. نسخه جدید برنامه که میومد، قبلی رو پاک می کردیم و جدیده رو نصب می کردیم.
با اومدن اینترنت، مقوله آپدیت هم راه افتاد و اولین نرم افزارهایی که از روی اینترنت بروز رسانی شدن، آنتی ویروس ها بودن که بانک اطلاعات داخلیشون از روی اینترنت بروز میشد. کم کم بقیه سازندگان نرم افزارها هم به صرافت استفاده از این مدیای قدرتمند برای ارائه نسخه های جدید برنامه هاشون افتادن و حتی ارائه دهندگان سیستم عامل (مثل مایکروسافت برای ویندوز یا توزیع کنندگان لینوکس) هم از این رسانه جدید برای بروز رسانی و ارائه نسخه های جدید نرم افزارهاشون استفاده کردن.
خب، چیز جدیدی تا بحال نگفتیم، همه این خاطرات رو شاید خودتون هم تجربه کرده باشید. از چند سال قبل، مفهومی تحت عنوان Cloud computing یا رایانش ابری مطرح شد. قضیه چی بود؟ توی روال سنتی ارائه نرم افزار، شما باید برنامه رو می نوشتید، اوائل بصورت دیسکت و سی دی و این اواخر بصورت یک فایل نصب روی اینترنت، در اختیار مخاطبتون قرار میدادید. لازمه استفاده از این نرم افزار، این بود که روی کامپیوتر نصب بشه. حالا تصور کنید برای یک سازمان بزرگ، یا مثلا یک بانک قرار باشه از یک نرم افزار استفاده بشه (مثلا اتوماسیون اداری). ۵۰۰ تا کامپیوتر، دونه دونه باید برنامه رو نصب می کردن. بعد از مدتی ویژگی های جدیدی به سیستم اضافه میشد یا مشکلات احتمالی که کاربران گزارش داده بودن، باید در اختیارشون قرار می گرفت. این یعنی (در بهترین حالت) بروز رسانی نرم افزار روی ۵۰۰ تا کامپیوتر! و حالا این وسط اگر سیستمی بازی در میاورد، واویلا بود دیگه، باید نرم افزار نسخه قبلی حذف میشد و جدیده رو می ریختن. خلاصه محشری به پا میشد.
از آنجایی که کامپیوتری جماعت تنبله (و کامپیوتر رو برای این اختراع کرده که بجاش کار کنه، فکر کنه و خودش لم بده)، گفتن این چیه بابا. بیاییم یک کاری کنیم از این دردسر خلاص بشیم. کله رو بکار انداختن و مفهوم رایانش ابری متولد شد. ما تنبلهای عرصه کامپیوتر، اومدیم و یکم مرام کمونیستی قاطی کارهای روزمره مون کردیم! یعنی به اشتراک گذاری. وقتی یک کامپیوتر داریم که مثلا در روز یک ساعت بیشتر برای کار خودمون استفاده نمیشه، خب می تونیم ۲۳ ساعت بقیه اش رو در اختیار افراد دیگه ای بذاریم دیگه! اینطوری هزینه ها هم سرشکن میشه و همه هم خوشحال و خندانیم!
رایانش ابری سه شاخه کلی داره. هرسه شاخه، حول و حوش ارائه سرویس می چرخن. این سرویس ها عبارتند از: زیر ساخت، سکو (platform) و نرم افزار. ای که وگفتم یعنی چه؟!
سرویس زیر ساخت (Infrastructure as a service – IaaS) به زبان ساده یعنی کامپیوتر! شما برای انجام کارهای IT نیاز به کامپیوتر دارید دیگه. حالا یا میرید این کامیپیوتر رو می خرید، یا از یک سرویس دهنده کلاود اجاره اش می کنید. مثلا آمازون سرویسی داره که شما می تونید یک کامپیوتر با مشخصات اعلام شده رو، هر دقیقه ۲ سنت اجاره کنید! بذارید مثال بزنم، فرض کنید قراره نتایج کنکور رو سازمان سنجش اعلام کنه. یک راهش اینه که برن چند تا سرور گرونقیمت رو بخرن، برای دو سه روز روشنشون کنن و نتایج کنکور رو اعلام کنن، بعدش هم خاموششون کنن و بره تا سال بعد. سال بعد هم سخت افزارهای جدیدی ارائه شده که این سخت افزار قدیمی رو از دور خارج کرده، پس هیچی دیگه! کلی پول رو ریختیم دور. در حالیکه با استفاده از IaaS، سازمان سنجش میاد و برای سه روز کلی سرور قدرتمند رو اجاره می کنه، بعدش هم که کارش تموم شد همون سرورها در اختیار مثلا سازمان امور مالیاتی کشور قرار میگیره که بشینن مالیات شرکت ها رو محاسبه کنن.
سرویس سکو (Platform as a service – PaaS) یعنی اینکه سرویس دهنده، برای شما بستر مناسب رو برای برنامه نویسی ارائه میده. برنامه های امروزه با حجم زیادی از اطلاعات سر و کار دارند که نیازمند به یک بانک اطلاعاتی هستند. یک زبان برنامه نویسی باید در دسترس باشه تا اون برنامه ای که در ذهن برنامه نویس هست، به اجرا در بیاد. سیستم عامل می خواد و کلی ملزومات دیگه. یک شرکت میاد و تمام این موارد رو برای شما فراهم می کنه، شما وصل میشی به اون سرویس دهنده و الهی به امید تو! شروع می کنی برنامه ات رو نوشتن و بعدش هم در اون محیط اجرا و تستش می کنی.
سرویس نرم افزار (Software as a service – SaaS) که دم دست ترین سرویس برای عموم مردمه، به زبان ساده میشه همون مثال اولی که زدم. یعنی شما نیاز به یک سیستم مثلا اتوماسیون داری. یک شرکتی میاد و این نرم افزار رو می نویسه و شما اشتراک این نرم افزار رو ازش خریداری می کنید. مزایای اینکار برای شما، پرداخت هزینه بسیار کمتر برای استفاده از یک نرم افزار گرونقیمته + دسترسی به آخرین نسخه برنامه به راحتی فشردن یک دکمه، بدون درگیر شدن با نصب و حذف نسخه های قدیمی و جدید + پشتیبانی از خدمات پس از فروش. برای ارائه دهنده سرویس، مزیت اینه که به راحتی می تونه نسخه جدید برنامه اش رو در اختیار همه قرار بده، از این کانال هزینه های توزیع و پشتیبانیش بشدت پایین تر بیاد و مخاطبین بیشتری رو هم جذب کنه.
حالا اصلا اینها رو برای چی گفتم؟ چه ربطی داشت به مهاجرت و کانادا و این چیزها؟ مساله جالب همینجاست! استفاده از سرویس های Cloud based بصورت روزافزون در آمریکای شمالی (و احتمالا بقیه نقاط دنیا – چون ندیدم نمی تونم اظهار نظر کنم) در حال افزایشه. این یعنی اگر کامپیوتری هستید، سرمایه گذاری وقتی و تجربی در این حیطه می تونه آینده خوبی رو براتون به همراه داشته باشه. همچنین اگر ایده ای داشته باشید که از طریق رایانش ابری قابل پیاده سازی باشه، ممکنه درآمد تضمین شده و قابل توجهی رو براتون به همراه داشته باشه. مثال بزنم، یکی از جاهایی که در سریال کاریابی برای مصاحبه رفتم، شرکتی بود به اسم Freshbooks. این شرکت خدمات صدور فاکتور بصورت آنلاین رو ارائه میده، حداقل هزینه عضویتش هم ماهی ۱۰ دلاره. حالا حساب کنید ۶ میلیون مشتری داره! یعنی ماهی ۶۰ میلیون دلار درآمد این شرکته! همه اش هم یک ایده ساده! یا مثلا شرکتی به نام Infusionsoft در آریزونا، خدمات ارتباط با مشتریان (CRM) ارائه می کنه. ۱۸۰۰۰ تا شرکت از خدماتش دارن استفاده می کنن و حداقل ماهی ۲۰۰ دلار دارن بهش پول میدن. مثال از این قبیل زیاده.
برای غیر کامپیوتری ها هم، یادگیری این نرم افزارها در حیطه کاری خودتون می تونه سرمایه گذاری خوبی بحساب بیاد. اگر قرار باشه در حوزه بازاریابی و بیزنس کار کنید، ممکنه مجموعه ای که میرید از یکی از همین نرم افزارهای مبتنی بر رایانش ابری استفاده کنه. بنابراین در زمان استخدام، تسلط روی اون نرم افزار کمک بزرگی می تونه براتون باشه.
در حیطه نرم افزارهای رایانش ابری، اگر پیشنهادی دارید در کامنت ها بنویسید (و اگر بخواهید، می تونم منتشرش نکنم). از اون مقوله های مورد علاقه منه و دوست دارم در موردش صحبت کنیم.