انواع حساب های بانکی در کانادا

​در ادامه مطالب مربوط به مدیریت مالی، بنظرم مفید اومد در مورد حساب های بانکی مرسوم در کانادا کمی داد سخن بدهم!
توی ایران، هر کسی از مادرش قهر می کرد و طبیعتا کارمند بانک بود، یک نوع حساب جدید معرفی می کرد. متمرکز، ​غیر متمرکز، کوتاه مدت، کوتاه مدت ویژه، بلند مدت، خیلی بلند مدت و حالا ۱۰ هزارتا حساب دیگه با اسامی عجیب و غریب هم موجود بود، بانک مورد علاقه من سامان که دیگه ترکونده بود: سیمیا، کیمیا، جدیدا هم وین کارت درآورده که من اولین بار فکر کردم با اتریش دارن همکاری می کنن!
حساب کوتاه مدت ایران فکر کنم الان ۱۴ درصد سود سالیانه داره، وام هم بخوای بگیری اجدادت رو باید از زیر خاک بکشی بیرون تا ضمانتت رو بکنن و دست آخر هم مثلا بانک مسکن ۳۶ میلیون تومن بهت میده (نمیدونم الان بیشتر شده یا نه)، که باهش به قول مهران مدیری پاستیل خرسی هم توی صورتت نمی کوبن. باید دوبلش رو هم مثل اینکه ۱۰ ساله پس بدی.​​
اینجا از این خبرها نیست. از اون سودهای آن چنانی هم خبری نیست، نه میدن و نه میگیرن. سود تضمین شده بانکی، در حد یک درصده. حالا مثلا CIBC میگه اگر ۵۰۰۰ دلار به بالا توی حسابت بذاری، من ۲ درصد سود بهت میدم! تازه هربار که بخوای به حسابه ناخونک بزنی، ۵ دلار هم ازت می گیره. ولی عرفش اینه که ماکزیمم، یک درصد به حسابت سود میدن.
نشد. این طرز بیان مطلب بدرد نمی خوره، بذارید از اول تقسیم بندی کنم. در کل دو جور حساب داریم: ثبت شده و ثبت نشده. ثبت شده، معادل حساب های خزانه خودمون توی ایرانه، یعنی حساب نزد دولت فدرال ثبت میشه. ثبت نشده هم که دست خودته و بانک. اول ثبت نشده ها رو بگم که بیشتر باهش سر و کار داریم. این حساب ها مطابق اونی که توی ایران داشتیم، باز به دو گروه تقسیم میشن: حساب جاری یا chequing و حساب پس انداز یا saving. اینجا عقود اسلامی که سهله، عقود مسیحیت هم ندارن. بنابراین حساب پس انداز برای من اقرض مؤمناً قرضاً ینتظر به میسوره نیست، برای اینه که برخلاف تمام تعالیم ادیان مبین، به شما سود یا بقول قدیمی ها ربح پرداخت کنن، اونم بصورت مرکب. موقع وام دادن هم همینطوری بهره مرکب میگیرن که یادتون باشه هیچ جا وطن خود آدم نمیشه!
جهت اطلاع دوستانی که نمیدونن در مورد چی حرف می زنم، اگر پولی قرض کنید و براش بهره در نظر بگیرن، برای بهره هایی که در سال های آینده بدهکارید هم متناسب با مدت زمان بدهکاری شما باز بهره در نظر بگیرن، میشه سود مرکب که در شرع اسلام و به طریق اولی، حرام اندر حرامه. ولی صبر کنید! قبل اینکه اقتصاد دانها و صاحبان بانکهای بلاد کفر رو مورد عنایت از نوع خواهر و مادر قرار بدید، توی ایران هم اسمش عقود اسلامی و بانکداری اسلامی بود، بانک آنچنان با تبصره و ماده گوشتون رو می برید که خودتون هم نمی فهمیدید. باز صد رحمت به این کفار، که سودشون در حد ۲ و ۳ درصده و بازپرداخت وامشون هم ۲۵ تا ۳۰ سال، هرقدر هم که بخوای (به شرطها و شروطها) بهت وام میدن، کارمند دولت با گواهی کسر از حقوق هم ازت نمی خوان. همینجا جمیع خوانندگان رو دعوت می کنم به نثار چند فحش چارواداری به اون بانک کثافت مسکن، با اون گروه از کارمندهایی که انگار با شوهر ننه شون مواجه شده بودن. این گروه از کارکنان بانکهای ایران، جزء عوضی ترین موجوداتی بودن که در عمرم دیدم (کارمندهای بخش آی تی مسکن به کنار،که چند تاشون از رفقای خیلی خوب خودم هستند. اما یک سری بی همه چیز توی اون شعبه مرکزی بانک بالاتر از توپخونه بودن که گذرم یکبار بهشون افتاد و امیدوارم همه به طرز فجیعی لت و پار بشن).
خب، بذارید یک نگاه به این دختر خوشگلی که جلوم توی قطار وایساده بیندازم (می بینید این وبلاگ چه به روز من آورده، توی قطار بجای اینکه از محیط پیرامون لذت ببرم و حوریان زیبای مو بلوند رو تماشا کنم، دارم وبلاگ می نویسم! هیچ چیز من به آدمیزاد نرفته) و بحث رو ادامه بدیم. پس گفتیم که حساب پس انداز یا saving شما برای سنت پیامبرگونه قرض الحسنه نیست، بلکه برای اینه که سودش رو بگیرید. بانک RBC سالی یک درصد!!!! سود به حساب شما پرداخت می کنه. توجه داشته باشید که این سود، در پایان سال توسط فرمی به نام T5 به اطلاع شما میرسه و موظفید به همراه سایر مدارک به حسابدارتون ارائه اش کنید تا برای مالیاتتون در نظر بگیرتش (جهت اطلاع اون دسته عزیزانی که نگران هستند، دختر خوشگله پیاده شد. از توجه شما سپاسگزاریم).
حساب دیگه ای که باهش بیشتر از اولی سر و کار دارید، حساب جاریه. بله، همونی که دسته چک داره. عین ایران هستش با این تفاوت که برخلاف بانک سامان، نمی تونید حساب پشتیبان براش تعریف کنید و از پول حساب جاریتون سود بگیرید. این حساب سود و این حرفها سرش نمیشه. چک هم بخواهید بگیرید، باید بابتش پول بسلفید که من اول که حسابم از نوع VIP بود، ۴ تا دسته چک گرفته ام و حالا حالا ها نظام بانکداری کانادا رو حرص میدم! اگر چک شما برگشت بخوره، کسی که از شما چک گرفته دهنش سرویس میشه تا چک رو نقد کنه، نه شما! اینش هم خلاف ایرانه. نپرسید چرا چون خودم هم نمی دونم. خیلی هم دلتون رو خوش نکنید که ایول، چک میکشم و ملت باید دنبالم بدون! چون همه این قوانین رو می دونن، توی قراردادهاشون ذکر می کنن که ضرر و زیان ناشی از چک بلامحل به عهده شماست، مثل قرارداد اجاره.
حساب جاری در کانادا و خیلی مناطق دیگه دنیا، هزینه داره. یعنی مثل ایران نیست که بگید: دهع! آقای بانک تو داری با پول من کار می کنی، تازه باید به من سود هم بدی. بانک میگه من برات تسهیلات فراهم می کنم که خیلی امن منابع مالیت رو مدیریت کنی، پس باید برای این خدمات به من پول هم بدی. میزان این پول بسته به بانک و بسته به پکیج خدمات بانکی که استفاده می کنید متفاوته. مثلا RBC برای حساب day to day banking ماهی ۴ دلار میگیره و در ماه تا ۱۰ تراکنش رو مجانی براتون پردازش می کنه (اعم از برداشت از خودپرداز، خرید کارتخوان و پاس شدن چک – بله پاس شدن چک هم یک تراکنش بحساب میاد). برای حساب VIP ماهی ۳۰ دلار میگیره و تعداد تراکنشش نامحدوده. البته در صورت استفاده از چند محصول این بانک با گرفتن وام خرید مسکن از بانک، بهتون تحفیف میده یا کلا از پرداخت هزینه معاف میشید. اینم اضافه کنم که عملیات آنلاین (شامل انتقالات اینترنتی و از روی موبایل) به میزان نامحدود و بدون هزینه قابل انجامه. می تونید بین حسابهای مختلفتون آنلاین پول جابجا کنید.
خب، این از حساب های ثبت نشده. البته مثل اون الخورتک بازیهای بانکهای ایران، اینجا هم اسم های مختلفی استفاده می کنن برای خدمات بانکیشون، ولی برای پکیج بانکی هستش، نه حساب. تعدادش هم برای هر بانکی، ۴ یا ۵ تا بیشتر نمیشه. برای دیدن پکیج های بانک RBC اینجا رو کلیک کنید.
میرسیم به حساب های ثبت شده یا registered account. این حساب ها چنانکه گفته شد، نزد دولت و به عنوان حساب های خزانه ای ثبت میشن، اما مال شما هستن. هر کانادایی دارای sin number (همون کد ملی خودمون) می تونه دارای حساب های ثبت شده ای به شرح زیر باشه:
TFSA: این حساب، مخفف کلمات Tax Free Saving Account هستش. از اسمش هم معلومه چکار می کنه، حساب پس اندازیه که سودش، معاف از مالیاته. چون مالیات به دولت پرداخت میشه، بنابراین باید نزد دولت هم ثبت بشه. خب حالا که اینطوره، ما هم میریم هم همه پولمون رو میذاریم توی این حساب، که مالیات ندیم. فکر خوبیه، نه؟
شرمندتم! هر سال مبلغ مشخصی که از طرف دولت تعیین میشه رو می تونید توی این حساب بذارید. مثلا برای سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵، حداکثر مبلغ می تونه ۵۵۰۰ دلار در سال باشه. نکته بسیار دهشتناکی در مورد این حساب باید رعایت بشه و گرنه حسابتون با کرام الکاتبینه. اون نکته اینه که شما هر بانکی برید، براتون این حساب رو باز می کنه. ولی باید حواستون باشه که مجموع پولی که در بانک های مختلف، تحت عنوان TFSA باز می کنید، نباید از حد تعیین شده برای اون سال تجاوز کنه. یعنی نمیشه بری RBC یک حساب ۵۵۰۰ دلاری باز کنی، بعد بری CIBC یکی دیگه باز کنی اونم ۵۵۰۰ تا، بعد TD و … مجموع پولی که در تمام بانکهای کانادا تحت این عنوان داری، می تونه ۵۵۰۰ دلار باشه. این نکته از اون نظر مهمه که بانک شما به اطلاعات سایر بانک ها دسترسی نداره. بنابراین نمی تونه بهتون بگه دارید قوانین رو زیر پا میذارید و خودتون باید حواستون رو جمع کنید. عدم توجه به این مساله میتونه عواقب سنگین و جرائم بالایی رو براتون به ارمغان بیاره. نکته بعدی در مورد این حساب (و سایر حساب های رجیستر شده) اینه که وقتی از حساب دیگه ای به این حساب می خواهید پول حواله کنید، همون لحظه از حساب مبدا پول برداشت میشه، اما یکی دو روز طول میکشه تا به حساب مقصد برسه. من خودم شنبه همین هفته از حساب saving مبلغی رو به حساب TFSA منتقل کردم، و روز سه شنبه پیغام واریزش بدستم رسید.
با خوندن این مطالب، ممکنه بگید: بابا ولش کن، مگه مرض دارم خودم رو درگیر این مسخره بازیها کنم. کلا بیخیالش میشم، مگه نه اینکه سود تضمین شده این حساب ها در بهترین حالت با سود saving برابره؟ جواب اینه که بله، سود یکیه. اما دو تا نکته وجود داره، اولی اینکه با خورد کردن پولتون ممکنه سودی که در سال از بانک میگیرید، از کف کمتر بشه و لذا دیگه مالیاتی بابتش لازم نیست بدید. دومیش اینکه مثلا بانک RBC میگه اگر از سه تا محصول من استفاده کنی، من حساب day to day banking رو مجانی بهت میدم. این سه تا محصول، یکیش حساب saving هست، یکی کردیت کارتی که گرفتید، سومیش چیه؟ آها، اینجا به این TFSA نیاز پیدا می کنید.
برداشت از حساب TFSA از طریق شعبه امکان پذیره. بنابراین اینطور نیست که پول شما بلوک شده باشه. منتها همونطوری که گفتم، بدلیل رجیستر شدن این حساب نزد دولت فخیمه فدرال، امکان انتقال از این حساب به سایر حساب ها بصورت آنلاین رو ندارید. اگر از این حساب در شعبه برداشت کنید، دیگه توی اون سال نمی تونید این پول برداشت شده رو به بانک برگردونید، باید صبر کنید تا سال جدید بشه، بعد می تونید پول سال جدید + پول سالهای قبل رو که برداشت کرده اید دوباره به این حساب واریز کنید. نکته بعدی اینکه اگر یکسال مثلا ۵۰۰۰ تا به حسابتون ریختید، سال بعد می تونید ۵۵۰۰ دلار بابت سال جدید + ۵۰۰ دلار بابت سال های گذشته به حساب واریز کنید.
حساب بعدی که از جنس حسابهای ثبت شده است، RRSP نام دارد و مخفف Registered Retirement Saving Plan می باشد. وقتی جایی کار می کنید، در حد دو زار دهشاهی از حقوق شما بابت بازنشستگیتون کسر میکنن که در زمان بازنشستگی در حد چس مثقال (و نه حتی بخور و نمیر) بهتون حقوق بازنشستگی بدن. این بر عهده خود شماست که به فکر آینده تون و روزگار پیری باشید. یکی از راه های به فکر آینده بودن، افتتاح حسابی از این جنس نزد بانکه. با همون قوانین حاکم بر TFSA که دیگه اینجا تکرارشون نمی کنم. نکته مهم در مورد این حساب اینه که شما درآمد داشته باشید، یعنی جایی کار کنید، اونجا از طرف شما مالیات کسر و پرداخت بکنه و به شما فیش حقوقی یا بقول اینها، pay stub بده. در این حالت، می تونید بخشی از حقوقتون (اگر اشتباه نکنم، تا ۱۸ درصد از حقوقتون) رو برای RRSP اختصاص بدید. آدم بیکار، مثل زمانی که نویسنده این مطلب سربار جامعه بود، نمی تونه حساب RRSP باز کنه. از وقتی مشغول بکار شدم نمیدونید همه چقدررررر مهربون شدن! بهم پیشنهاد میدن برام حساب RRSP باز کنن، کردیت کارت بهم آفر میدن، پیشنهاد میدن سقف کردیت کارتم رو ببرم بالا، خلاصه نمی دونید که چقدر عزیز شدم! من هم لبخندی می زنم و انگشت میانه دست رو به نشانه احترام براشون بلند می کنم! پول من پیش خودم جاش امن تره، از توجه شما سپاسگذارم! حقه بازهای دزد کثیف!
بخشی از درآمد شما که به RRSP تخصیص می یابد، از پرداخت مالیات معاف خواهد بود و معنی اش این میشه که احتمالا پلکان مالیاتی شما هم کمتر خواهد شد. چون مثلا وقتی درآمد سالیانه شما ۷۰ هزار دلاره، ۳۰ درصد مالیات میدید، ولی وقتی شد ۵۵ هزار دلار، ۲۵ درصد مالیات میدید. اینطوری مالیات کمتری به دولت پرداخت کرده اید.
صبر کنید! با همین راحتی سر دولت رو گول مالیدیم رفت؟! عمرا! پولی که در RRSP پس انداز می کنید، تا زمانی که در اون حسابه، از پرداخت مالیات معافه. به محض اینکه بخواهید بهش ناخونک بزنید، دولت میگه سهم من رو بده. در واقع، از این نظر “ممکنه” به نفعتون باشه که در آینده و زمانی که قراره بازنشسته بشید، احتمالا درآمدتون خیلی کمه و بنابراین این پولی که تحت عنوان RRSP ذخیره کرده اید، نسبت به زمانی که شاغل بودید و درآمدتون بالا بود، ازش مالیات کمتری اخذ میشه.
حالا آیا در کل، این حساب های ثبت شده بدرد ما می خورن؟ به نظر شخص من – که ممکنه اشتباه هم باشه – حساب TFSA چیز خوبیه. شما چیزی رو از دست نمیدید، معادل حساب saving بهتون سود میدن و چون برداشت از این حساب هم مستلزم مراجعه حضوری به بانکه، غالبا هم گشاد تشریف داریم، هم سود یکسان گرفته ایم، هم به خود سود مالیاتی تعلق نگرفته، هم نمی تونیم به راحتی به حسابه دست درازی کنیم. فقط وقتی مثلا قراره خونه یا ماشین بخریم، این پول رو برداشت می کنیم.
اما RRSP. وقتی قراره بالاخره مالیات این پول رو بدی، حالا گیریم چند سال دیرتر، اونم توی مملکتی که نرخ تورمش اصلا چیزی نیست، دیگه چه فرقی می کنه؟ آدم عاقل، بجای اینکه پولش رو بده دست بانکهای کانادایی، جاهای بهتری رو شناسایی می کنه که پولش رو سرمایه گذاری کنه!
بانک و دولت (نمی دونم کدومشون) به نمایندگی از شما با این پولها کار می کنن و در حد همون چس مثقالی که ذکر شد (ماکزیمم یک درصد) به شما سود میدن. شما می تونید سرمایه گذاری با ریسک بالا رو انتخاب کنید و پولتون رو مثلا توی بازار سهام کانادا (که خیلی مهم نیست) یا آمریکا (که خیلی مهم هست) سرمایه گذاری کنید. منتها یک زمان مثل بحران مالی ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ ممکنه اصل پولتون هم آسیب ببینه. اصولا به چشم آبی ها اعتماد ندارم (فقط سر مسائل مالی، وگرنه اون دختره دیروزی کلا دلت می خواست اعتماد رو یکجا بهش بدی) و بنابراین من اختیار پولم رو خودم بدست می گیرم. بقیه بانکها هم تشریف بیارن شاگرد خودم بشن، من به توصیه و راهکار اونها احتیاج ندارم!
این همه من نوشتم، شماهایی که خواننده این بلاگ هستید چند زمینه سرمایه گذاری معرفی کنید ببینم چند مرده حلاجید؟! در ازای این همه مطلبی که نوشتم و خوندید، هرکسی دو سه خط بنویسه ببینیم ایده کی بهتره.
دو روزه توی مترو مناظر جذاب رو رها کرده ام دارم این پست رو می نویسم، ببینم فیدبک این پست چطوره ها، مخصوصا شما دوست ساکت عزیز! دیگه اسم نبرم!